Stel je een paar duizend mensen voor op het strand en een heleboel geïmproviseerde eetkraampjes onder de palmbomen. Plus een zeilcompetitie van dorp tegen dorp in een sfeer vergelijkbaar met ons skûtsjesilen. Maar dan geen bruine zeilen met witte mannen, maar kakelbonte zeilen met bruine mannen. En geen brede ijzeren schepen, maar smalle houten. En dat alles onder een brandende tropenzon en met meeslepende Caribische muziek die zo hard is dat het strand onder je voeten trilt en die tot ver buiten de baai te horen is. Dat zijn zo wat ingrediënten van de jollenrace van vandaag.

We zijn op Martinique, deel van de Franse Antillen. Het is 16 oktober 2006 en hier wordt Thanksgiving gevierd en tevens het officiële einde van het orkaan seizoen. We hebben de Breeze in de marina van Le Marin achtergelaten en zijn vroeg op de vouwfietsen op weg gegaan naar de baai van St. Anne. Iedereen op het eiland blijkt zich te hebben voorbereid op een groot feest vandaag. Op alle kruispunten onderweg staan verkopers van ananassen, gegrilde maïskolven, geroosterde kippen en andere voor ons onduidelijke etenswaar. Al ver vóór het strand staan de bermen vol met auto's en is de muziek te horen.
Ter plekke aangekomen blijken alle wedstrijd boten al met vereende krachten van de vrachtwagens te zijn afgeladen en op het strand of in het water gelegd te zijn. Zeventien boten verschijnen er vandaag aan de start. Iedere boot heeft zo'n vijfentwintig bemanningsleden en ieder bemanningslid heeft zijn moeder, zijn tantes, zijn buurvrouwen en zijn broers en zusters meegenomen. Deze schare aanmoedigers heeft haar kampement uitgebreid opgeslagen in de schaduw onder de palmbomen langs het strand. Schaduw, klapstoelen, strooien hoeden en koelboxen van megaformaat behoren hier tot de belangrijkste uitrustingsstukken bij een familie uitje.

De strijders zélf zijn druk in de weer met rondhouten, touwwerk en zeilen. Iedere bemanningslid is te herkennen aan zijn tenue dat past bij zijn boot. Hoewel de wedstrijd is voortgekomen uit rivaliteit tussen verschillende dorpen, zijn het nu de sponsorkleuren die prominent aanwezig zijn. Er wordt gestart net voorbij de vloedlijn. Daar waar de boten al wel drijven en de bemanning half in het water de boten rechtop kan houden met behulp van de uitleggers. Dat is nodig omdat de boten van zichzelf onvoldoende stabiliteit hebben. Een zeiloppervlak van ongeveer 80 vierkante meter en een romp van 10.50 meter lang bij 1.80 meter breed, doet het gevaarte al kapseizen zonder dat er wind staat. Een lengte breedte verhouding van een kano dus. De EC norm voor buitengaatse schepen zullen ze er in elk geval niet mee halen. Maar dat is dus juist de pret! Balanceren! De bemanning schuift tijdens het zeilen op de uitleggers zijn gewicht naar buiten en naar binnen, afhankelijk van de winddruk. Als ik de winnende schipper na afloop vraag naar het geheim van zijn succes zegt hij: coördinatie! Veertien man heeft hij vandaag meegenomen bij een windkracht van niet veel meer dan vijftien knopen. Tien man liggen, hangen en klauteren voortdurend op, aan en over de uitleggers om de boot zo recht mogelijk te houden. De rest stuurt en trimt. Kapseizen is allerminst denkbeeldig. Vandaag overkomt het geen van de deelnemende schepen, want het is rustig weer en beschut water hier. Maar aan de Atlantische kant van het eiland, waar ook wordt gezeild, en met flinke wind zal het er anders aan toegaan. En dan zal het een hele toer zijn om de boot weer recht te krijgen.

Des Yols worden de boten hier genoemd. Jollen dus. Van oorsprong werd ermee gevist op zee. De buitenboordmotor heeft ze als bedrijfsvaartuig in onbruik doen raken, maar in elk dorp heeft er wel een paar in ere gehouden. Tegenwoordig worden ze voor de wedstrijd speciaal gebouwd. De bouwvoorschriften zijn minimaal. Alleen de lengte ligt vast: tien en een halve meter. De breedte is vrij maar schommelt zo rond de een meter tachtig. De boten worden nog steeds van hout gebouwd maar nu met een laag glasvezel versterkt epoxy. Niet meer dan één laag; dat is een tweede voorschrift dat geldt. Ook de mast heeft onderin een glasvezel versterking, Ook hier geldt: maximaal één laag. Alle rondhouten zijn van de houtsoort cote en zijn behoorlijk zwaar. Maar de uitleggers moeten ook onverwoestbaar zijn vertelt de schipper me. Alleen voor de spriet is bamboe gekozen. En dan de zeilen; niks traditioneel materiaal hier maar modern dacron en liefst zo?n twintig stuks per boot.

De start is dus vanaf het strand en bovendien halve winds. Aan loef de boten die het klassement van het seizoen aanvoeren. Er wordt tweemaal gestart vandaag en elke wedstrijd duurt ongeveer anderhalf uur. De toeschouwers kunnen het goed volgen; de verste boei ligt niet verder dan drie mijl van de start en er ligt een keerboei vlak vóór het strand. Het onophoudelijke ritme van de Creoolse muziek hypnotiseert de toeschouwers, de meegebrachte koelboxen worden gestaag geleegd en omdat bijna alle eilanders elkaar wel ergens van kennen wordt er door de families uitvoerig bijgepraat.
In de wedstrijd wordt ondertussen fel gestreden. De kopposities worden diverse malen gewisseld. De nummer twee van de ochtend wordt één tijdens de middagwedstrijd en wint daarmee overall. Als de bemanningen aan wal komen is de sfeer uitgelaten. Overwegend mannen van de gestampte pot, hoewel ze hier natuurlijk geen boerenkool kennen. Met het lokale bier worden de zoute kelen gespoeld. Eigenlijk is de hele dag één groot feest en Martinique heeft er voor mij weer een gezicht bij gekregen. Vier jaar zijn we nu in de Carieb en nog dagelijks verbaas ik me over de gigantische cultuurverschillen met onze regio. Soms ben ik daarover zelfs verstoord. Over bijvoorbeeld dingen hier die niet gerepareerd worden en die zo onnodig in verval raken. Dingen die deze West-Europese Calvinist liefst zélf zou schoonmaken, vastschroeven of opschilderen. Verbazing over een leefstijl die de eilanders zelf met enige humor noemen ?pas ni pwoblem?. Maar vandaag voel ik weer grote verwantschap. Want zeilen kunnen ze! En fanatiek zijn ook. En als hun spullen kapot zijn worden deze direct en met verstand van zaken gemaakt. Ik vraag na afloop honderd uit en ze vertellen me alles met trots. En als wij aan het einde van deze lange dag door de heuvels terug fietsen naar de marina, komen de autobussen met bemanningsleden toeterend en uit de raampjes hangend voorbij. Zeevaarders, net als wij.